آزمایش IGRA یا سنجش انتشار اینترفرون گاما، یکی از آزمایش‌های خون پیشرفته و دقیق برای تشخیص عفونت با عامل بیماری سل (TB) است. این آزمایش به منظور تعیین وجود هر دو حالت فعال و نهفته بیماری سل در فرد مورد استفاده قرار می‌گیرد.
چرا آزمایش IGRA استفاده می‌شود؟
بیماری سل، که توسط باکتری مایکو باکتریوم توبرکلوزیس (Mycobacterium tuberculosis) ایجاد می‌شود، اغلب در ریه‌ها شروع می‌گردد؛ اما در صورت عدم درمان مناسب، می‌تواند از طریق جریان خون به سایر اعضای بدن مانند مغز، غدد لنفاوی، استخوان‌ها و اعضای شکمی گسترش یابد.
این عفونت ممکن است در همه افراد فعال نباشد؛ عده‌ای تنها به صورت عفونت نهفته، بدون علامت، حامل این باکتری هستند که در صورت ضعف سیستم ایمنی، ممکن است فعال شده و بیماری را بروز دهند.
آزمایش‌های متفاوتی برای شناسایی این بیماری وجود دارد؛ یکی از مهم‌ترین آنها، آزمایش حساسیت پوستی به نام PPD است. این آزمایش فعال بودن عفونت را نشان می‌دهد اما ممکن است نتایج کاذب داشته باشد، مخصوصاً در افرادی که واکسن B.C.G زده‌اند.
در مقابل، آزمایش IGRA یک آزمایش خون است که فعالیت سیستم ایمنی بدن را در پاسخ به عفونت با باکتری TB مورد سنجش قرار می‌دهد. این آزمایش مورد تأیید سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) است و دقت بالایی در تشخیص وجود عفونت دارد.
چگونه IGRA این عفونت را تشخیص می‌دهد؟
پس از قرارگیری در معرض باکتری، سیستم ایمنی فرد شروع به پاسخ‌دهی می‌کند. یکی از سلول‌های مهم در این روند، لنفوسیت‌های نوع T هستند.
در صورت وجود عفونت، این لنفوسیت‌ها پروتئینی به نام اینترفرون گاما (Interferon Gamma) ترشح می‌کنند. آزمایش IGRA با اندازه‌گیری و سنجش میزان اینترفرون گاما ترشح‌شده، وجود یا عدم وجود عفونت با باکتری TB را مشخص می‌کند.
به طور خلاصه، این آزمایش عملکرد سیستم ایمنی فرد را در مقابل باکتری TB ارزیابی می‌کند:
- در صورت مثبت بودن، احتمال وجود عفونت فعال یا نهفته وجود دارد.
- در صورت منفی بودن، نشانگر عدم عفونت است، هرچند در موارد نادر ممکن است نتایج کاذب داشته باشد، مثلا در افراد با ضعف شدید سیستم ایمنی.
مزایای آزمایش IGRA
- دقت بالاتر نسبت به آزمایش‌های قدیمی مانند PPD
- نیاز به یک نوبت خون‌گیری در مقایسه با آزمایش پوستی
- کاهش احتمال نتایج کاذب در افرادی که واکسن B.C.G زده‌اند
- تشخیص هر دو حالت فعال و نهفته عفونت
کاربردهای مهم آزمایش IGRA
انجام این آزمایش در موارد زیر بسیار ضروری و توصیه‌شده است:
- افرادی که در تماس مستقیم با فرد مبتلا به سل قرار گرفته‌اند یا در محیط‌هایی با شیوع بالا هستند.
- بیماران مبتلا به بیماری‌های نقص ایمنی، آن‌هایی که داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی مصرف می‌کنند یا دچار نقص در سیستم ایمنی‌اند.
- پرسنل مراکز بهداشت، بیمارستان‌ها، آزمایشگاه‌ها و کادر درمان.
- افرادی که اخیراً عمل پیوند عضو انجام داده‌اند.
- افرادی که واکسن B.C.G تزریق کرده‌اند و نتایج تست پوستی آنها مثبت یا مشکوک است.
- کسانی که قصد انجام درمان‌های کورتونی یا داروهای سرکوب‌کننده ایمنی دارند.
- افرادی که تست پوستی آنها مثبت است یا نتایج نامشخص دارد و نیاز به تایید تشخیص دارند.
- داوطلبان غربالگری سلامت و افرادی که ساکن مناطق شیوع بالای سل هستند.
- افرادی که به هر دلیلی نمی‌توانند یا نمی‌خواهند تست حساسیت پوستی انجام دهند یا تکرارش مشکل دارد.
شرایط انجام آزمایش IGRA چیست؟
آزمایش IGRA نیازمند شرایط خاصی نبوده و قبل از انجام آن، فرد بدون نیاز به ناشتا بودن می‌تواند مراجعه کند. این آزمایش در هر زمانی از روز قابل انجام است و نیاز به آمادگی خاصی ندارد.
با این حال، چند نکته مهم در رابطه با شرایط انجام آزمایش وجود دارد:
- اگر اخیراً واکسن B.C.G یا واکسن سل تزریق کرده‌اید، لازم است قبل از آزمایش، این موضوع را به مسئول پذیرش یا آزمایشگاه اطلاع دهید، چون تأثیری بر نتیجه ندارد اما اطلاع رسانی به پزشک یا مسئول پذیرش نکته مهمی است.
- در صورتی‌که به بیماری خاصی مبتلا هستید یا داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی مصرف می‌کنید، حتماً این موضوع را ذکر کنید، زیرا ممکن است در تفسیر نتایج تأثیرگذار باشد.
- لازم به ذکر است که انجام این آزمایش برای کودکان زیر 5 سال مجاز نیست، زیرا در این گروه سنی دقت و نتایج قابل اعتماد ممکن است کم باشد.
در کل، آزمایش IGRA سریع، ساده و بدون نیاز به آمادگی خاص است و در صورت رعایت موارد ذکر شده، می‌تواند نتایج دقیقی ارائه دهد.
مزایای آزمایش IGRA در مقایسه با سایر روش‌های تشخیص بیماری سل
آزمایش IGRA نسبت به روش‌های قدیمی‌تر، مانند تست حساسیت پوستی (PPD)، مزایای قابل توجهی دارد که در ادامه به مهم‌ترین آنها اشاره می‌شود:
- دقت بسیار بالا: این آزمایش با حساسیت بیشتر و بهره‌برداری از کنترل‌های مثبت و منفی در کیت، دقت تشخیص را تضمین می‌کند.
- اختصاصیت 98 درصدی: این تست در شناسایی فعالیت اینترفرون گاما که به همراه حضور عفونت، ترشح می‌شود، بسیار اختصاصی است.
- نتیجه سریع: زمان لازم برای دریافت نتایج، تنها 24 تا 48 ساعت است که فرآیند تشخیص را تسهیل می‌کند.
- عدم تأثیر واکسن B.C.G: بر خلاف تست‌های پوستی، واکسن B.C.G تأثیر زیادی بر نتیجه آزمایش IGRA ندارد، بنابراین نتایج معتبرتر است.
- ساده بودن تفسیر و خوانش نتیجه: این آزمایش نیاز به تفسیر پیچیده ندارد و نتیجه آن به راحتی قابل فهم است.
- عدم نیاز به پارامترهای دیگر: نتیجه‌گیری در این آزمایش تنها بر اساس فعالیت سیستم ایمنی در پاسخ به باکتری است و هیچ نیاز به آزمایش‌های تکمیلی مانند سونوگرافی یا سایر آزمایش‌ها پس از نتیجه نیست.
- یکبار مراجعه کافی است: فرد فقط یکبار باید به آزمایشگاه مراجعه کند و نیازی به تکرار یا پیگیری مکرر ندارد.
- پیشگیری و تشخیص سریع: بدون نیاز به تست‌های تائیدی مانند تست‌های حساسیت پوستی، این آزمایش می‌تواند عفونت را در سریع‌ترین زمان ممکن تشخیص دهد.
- عدم وجود نتایج کاذب: یکی از مهم‌ترین مزایا، حذف نتایج کاذب است؛ به عنوان مثال، بسیاری از کسانی که تست پوستی آنها منفی شده، با این روش، عفونت آنها شناسایی شده است، که نشان‌دهنده دقت بالای این آزمایش است.
نتیجه‌گیری
آزمایش IGRA، به عنوان یک ابزار پیشرفته و مطمئن، در تشخیص عفونت‌های فعال و نهفته سل، جایگزین مناسبی برای روش‌های قدیمی است. این آزمایش در آزمایشگاه پاتوبیولوژی آزادی با استفاده از تجهیزات مدرن و کادر مجرب، در بهترین زمان و با بهترین کیفیت برای شما انجام می‌شود.
در صورت نیاز به مشاوره بیشتر یا طرح سوالات، همکاران متخصص ما آماده پاسخگویی و راهنمایی هستند.
