بدن ما انسان‌ها از اجزا و بخش‌های مختلفی تشکیل شده است که هر یک از این قسمت‌ها و اجزا وظیفه خاصی را در بدن ما بر عهده دارند و بدون حضور آن، زندگی انسان مختل خواهد شد. لیپروتئین‌ها یکی از مهم‌ترین مولکول‌ها در بدن ما انسان‌ها هستند. لیپوپروتئین ها در واقع مجموعه‌ای از مولکول‌های پروتئنی هستند. خوب است بدانید که بسیاری گیرنده‌های آنتی ژن، آنزیم‌ها، سموم و پروتئین‌های ساختمانی، لیپوپروتئین هستند. لیپوپروتئین ها در غشای کلروپلاست و میتوکندری و باکتری‌ها و در غشای سلول وجود دارند.
لیپوپروتئین ها چه هستند؟
لیپوپروتئین ها در حالت کلی شامل دو بخش هستند که یک جزء‌تری گلیسرید، فسفولیپید و کلسترول است و همراه با جزئی از پروتئین. از این چربی در جریان خون به شکل امولسیونی که ذرات لیپوپروتئین دارد، منتقل می‌شود. در حقیقت، ترکیب پیچیده لیپوپروتئین وظیفه دارد تا لیپیدها را از روده کوچک به شکل میکرون‌ها انتقال دهد.
در حالت کلی این شیلومیکرونها هستند که در خون افرادی که به تازگی غذاهای چرب خورده‌اند، ظاهر می‌شوند و پلاسمای چنین خون‌هایی ظاهری شیری رنگ دارد. توجه داشته باشید که کلسترول در واقع یک نوع ترکیب شیمیایی بسیار ضروری است که از راه غذا وارد بدن انسان می‌شود و یا در برخی از مواقع نیز توسط کبد تولید می‌گردد.
کلسترول بر حسب چگالی به انواع کلسترول بد یا LDL (لیپوپروتئین با چگالی پایین)، کلسترول خوب یا HDL (لیپوپروتئین با چگالی بالا)، تقسیم می‌شود. زمانی که غذای چرب مصرف می‌کنید، این غذاها از جهاز هاضمه رد می‌شوند، چربی زیادی در روده کوچک توسط لیپاز هیدرولیز شده و یک مولکول اسید چرب از مولکول چربی جدا می‌گردد که در نتیجه ترکیبی از اسیدهای چرب دی گلیسیرید و مونو به وجود می‌آیند. با توجه به اینکه هیدرولیز کامل نیست، یک مقدار کم گلیسرول نیز تولید می‌شود.
عملکرد لیپوپروتئین در بدن انسان
همان طور که می‌دانید چربی‌ها در آب نمی‌توانند حل شوند. این مورد در رابطه با خون نیز صدق می‌کند و چربی‌ها در خون نیز حل نمی‌شوند و از طریق جریان خون به قسمت‌های مختلف بدن انتقال می‌یابند. در عوض به صورت لیپوپروتئین های پیچیده در سایر نقاط بدن انسان جا به جا می‌شوند. در نظر داشته باشید که لیپوپروتیئین‌ها در حالت کلی به ۴ نوع مختلف کلسترول، فسفولپید، پروتئین وتری گلیسرید، تقسیم می‌شوند.
خوب است بدانید که هر یک از لیپوپروتیئین‌ها بر اساس مواردی مانند چگالی و غلظت خود از نوع دیگر متمایز می‌شوند. شیلومیکرونها با مقدار کمی چگالی و مقدار زیادی گلیسیرید با لیپوپروتئین هایی که دارای مقدار کمی گلیسرید هستند و چگالی سنگین‌تری دارند، متفاوت هستند.
شیلومیکرون‌هاتری گلیسیریدها را به بافت‌های چربی و عضلات منتقل می‌کنند و در همان قسمت لیپوپروتئین لیپز آن‌ها را با سرعت بسیار زیادی هیدرولیز می‌کند. برخی از اسیدهای چرب آزاد ساخته شده به اضافه بقایای شیلومیکرون ها، همراه با گلوکز از جگر رد و در آن قسمت به‌تری گلیسیریدها تبدیل می‌شوند. در آخر نیز با چگالی بسیار پایین به بافت‌های چربی و عضلات چربی منتقل می‌شوند.
انواع لیپوپروتئین ها
لیپوپروتئین ها شامل انواع مختلفی می‌شوند که در موارد زیر به بررسی آن‌ها می‌پردازیم:
شیلومیکرونها
این نوع جزو سبک‌ترین انواع لیپوپروتئین ها به حساب می‌آیند و منشأ آن‌ها به طور کلی اسیل گلیسرول‌ها و چربی‌ها هستند که در روده جذب می‌شوند. شیلومیکرونها مقدار بسیار پایینی پروتئین دارند.
لیپوپروتئین های با چگالی بسیار کم (VLDL)
این نوع در کبد تولید می‌شوند و وظیفه آن‌ها این است که اسیل گلیسرول‌های ساخته شده را به دیگر قسمت‌های بدن انتقال دهند.
لیپوپروتئین های با چگالی کم (LDL)
لیپوپروتئین های VLDL هستند در واقع آخرین مراحل متابولسیم محسوب می‌شوند.
لیپوپروتئین های با چگالی زیاد (HDL)
این نوع در واکنش‌های متابولیسمی لیپوپروتئین ها با شیلومیکرونها با چگالی اندک در متابولسیم کلسترول حضور دارند.
اهمیت لیپوپروتئین ها در پزشکی
نارسایی‌ها در متابولسیم لیپیدها امکان دارد که در مراحل مصرف و یا تولید لیپوپروتئین ها به وجود آیند که در چنین شرایطی کاهش و یا افزایش لیپوپروتئین ها در خون به وجود خواهد آمد. بیماری قند جزو یکی از رایج‌ترین انواع این نارسایی‌ها است که به دلیل کمبود انسولین، مقدار زیادی اسید چرب از سطح بافت چربی آزاد شده و آماده مصرف می‌شود.
این امر موجب کاهش مصرف لیپوپروتئین ها و شیلومیکرونها با چگالی کم می‌شود و میزان‌تری گلسیرید را در خون افزایش می‌دهد. یکی دیگر از نارسایی‌هایی که از اختلال در سیستم انتقال لیپوپروتئین ها به وجود می‌آید، بیشتر ناشی از ناهنجاری‌های موروثی است.
جمع‌بندی
یکی از مسائلی که امروزه بسیاری از افراد در رابطه با آن سوال دارند، این است که لیپوپروتئین چیست و چه نقشی در بدن دارد؟ در پاسخ به این سوال باید بیان کنیم که لیپوپروتئین ها یکی از مهم‌ترین مولکول‌ها در بدن هستند که نقش مهمی را بدن انسان ایفا می‌کنند و در حالت کلی جزو اجزای حیاتی بدن به حساب می‌آیند. در این مقاله تلاش کردیم تا اطلاعاتی را درمورد لیپوپروتئین ها در اختیار شما قرار دهیم، امیدواریم که مطالب ذکر شده برای شما مفید بوده باشد.
